کانون آسیب شناسی یوگا؛ وضعیت‌های بدنی یوگا (در زبان هندی آسانا: आसन) که به عنوان ورزش معرفی میشوند و معمولاً ثابت و بیتحرک است، به عنوان «پوجا»، یعنی اعمالی برای پرستش خدایان هندویی معرفی شده است.[1] به عنوان مثال، واژۀ سوریاناماسکار (सूर्य नमस्कार)، که یکی از معروف‌ترین آساناها و اولین آسانایی است که در مراکز آموزش یوگا تعلیم داده میشود، به معنای پرستش الهه خورشید (سوریا: सूर्य) است. این آسانا در زبان فارسی به صورت «سلام بر خورشید» ترجمه شده تا واکنشی را برنیانگیزد.
تأملی در ماهیت این حرکات عبادتگونه (آسانا) از منظر آیات و روایات اسلامی، کجرویهای اعتقادی یوگا را فاش مینماید. از باب نمونه توصیه میشود که سوریاناماسکار هنگام طلوع و غروب خورشید، و در برابر آن انجام شود. خداوند در سوره نمل پرستش خورشید را از جمله خدعه‌های شیطان معرفی میکند.[2]
وَجَدْتُهَا وَقَوْمَهَا یَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِیلِ فَهُمْ لَا یَهْتَدُونَ (نمل 24)
او و قومش را یافتم که به جای خدا برای خورشید سجده می‌کنند و شیطان، اعمال [زشتشان] را برای آنان آراسته و در نتیجه آنان را از راه [حق] بازداشته است به این سبب هدایت نمی‌یابند.
این سرنخ ما را به روایات متعددی میرساند که در آنها از انجام هرگونه حرکات دال بر کرنش و تعظیم در دو موقع طلوع و غروب آفتاب نهی شده، و علت آن، قرار گرفتن در سیاهی لشگر پرستش‌کنندگان ابلیس بیان شده است.[3] انجام این آیینها و عبادتها (آسانا) آثاری را در انجامدهندگان یوگا به جای میگذارد که با نام «نشانه‌های بیداری کندالینی» از آن یاد می‌کنند.
پاولسون در کتاب کندالینی و چاکراها، نمونههایی از حالاتی را توصیف میکند که در اثر انجام آسانا یوگا پدید میآید:
«سراسیمگی، رفتار نامنظم، احساس شکست عمیق و دشواری در کنار آمدن با زندگی روزمره، یخ کردنها و داغ کردنها، شواهدی از وجود شخصیتهای چندگانه، تغییر خلقهای شدید، افسردگی یا شادی بیش از حد، دورههای کسالت یا سرزندگی افراطی، از دست رفتن یا مختل شدن حافظه، ناسازگاری با خویش، با دیگران، با کار یا جهان و به طور کلی تغییرات شدید در وضع ظاهر (شخص ممکن است گاه سالها جوانتر به نظر آید و اندکی پس از آن 20 سال پیرتر به نظر برسد،) دیدن نورها یا رنگها، شکلهای هندسی، صحنههایی از زندگی گذشته یا حوادث آینده.»[4]
این حالات روان‌پریشانه حتی در برخی نوآموزان یوگا با شدت کمتری مشاهده میشود. مربیان آگاه از اسرار کندالینی، بروز این حالات را با عنوان برونریزیهای مشکلات روانی و مقدماتی برای سلوک معنوی و خودشناسی توجیه می‌کنند.
پینوشت:
[1] سوامی ساتیاسنگ آناندا ساراسواتی، علم عناصر: «تاتواشودهی»؛ تمرینات تانتریک برای پاکسازی جسم و روان، ترجمه‌ی جلال مبارکه‌ای موسوی نسب (تهران: فراروان، ۱۳۷۷)، 52.
[2] نمل، 24
[3] کافی، ج6، ص73 و کافی، ج5، ص465
[4] کندالینی و چاکراها، ترجمه‌ی جمشید هاشمی (تهران: تجسم خلاق، ۱۳۸۶)، 32و33.
