تاریخچه مختصر ورود یوگا در ایران

ورود یوگا در ایران

ورود یوگا در ایران / کانون آسیب شناسی یوگا؛ اولین باشگاه یوگا در ایران در سال 1345 توسط سیاست‏مدار فراماسون مجید موقر افتتاح شد و با  حضور مقامات کشوری و لشکری همچون امیرعباس هویدا (نخست وزیر وقت)، شریف امامی (رئیس مجلس سنا) و چندین سرلشگر و تیمسار ارتشی، به عنوان اولین کارآموزان، این باشگاه رونق گرفت.[1]

موقر، یوگی معروف هندی، به نام سوآمی بوآجی را به ایران آورد. بوآجی 5 سال در ایران اقامت داشت و ریشه‌‏های این آئین هندوئیستی را در ایران تحکیم کرد.[2] پایگاه خبری هافینگتون‌پست در این‌‏باره می‏‌نویسد: بوآجی به دعوت شاه، به ایران آمد و به طور خصوصی به شاه و خانواده‌اش آموزش می‏‌داد.[3] در سال‏‌های بعد نیز فردی آمریکایی به نام ریچارد فریمَن،[4] به مدت چهار سال مربی یوگای خانواده سلطنتی ایران بوده است. فریمن در مصاحبه خود با مجله یوگا اذعان می‏‌کند که در دوران آموزش یوگا در ایران، به علت باورهای اسلامی موجود در کشور، مراقب بوده که از الفاظ و اصطلاحات آئین هندو، همچون تناسخ استفاده نکند تا پیرامون فعالیت‏‌های وی حساسیتی ایجاد نشود.[5]

گام دوم گسترش این آئین هندوئیستی در ایران، آموزش آن از تلویزیون ملی توسط ژاله نمازی[6] بود، که حوالی سال 1355 انجام شد. نمازی سخنرانی‏‌های متعددی را در مجامع دانشجویی داشت که از آن جمله می‏‌توان به برگزاری کنفرانس‏‌هایی در زمینۀ یوگا در دانشگاه شیراز (پهلوی سابق) اشاره کرد. او در سخنرانی‏‌هایش به آثار غیرواقعی یوگا در سلامتی و درمان اشاره می‌‏کرد و بر ابعاد عرفانی این آئین هندوئیستی تأکید داشت.[7]

 

یوگا در دوران بعد از انقلاب

 روند گسترش یوگا با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 متوقف شد. مروجان این آئین هندوئیستی پس از ارزیابی دوران جدید حاکمیتی در کشور، از درِ خدمات درمانی به جانبازان دفاع مقدس وارد شدند و سپس مدعی به کارگیری یوگا برای بازپروری معتادان شدند تا از حساسیت‏‌های احتمالی در قبال این آئین هندوئیستی بکاهند و جایگاه آن را در نظر مردم و مسئولان ارتقا بخشند. نامه‌‏نگاری‌‏ها و جلسات متعدد توجیهی با مسئولان توسط افرادی چون سیدعبدالحمید موحدی نائینی و مسعود مهدوی‌‏پور نهایتاً در سال 1374 به ثمر نشست و یوگا به‏‌عنوان ورزش در فدراسیون ورزش‏‌های همگانی رسمیت یافت.

اولین رئیس انجمن یوگا تیمسار گوران، از ارتشی‏های زمان پهلوی بود. حضور وابستگان نظامی حکومت پهلوی در گسترش یوگا، در دوران پس از انقلاب، موضوع قابل ‏توجهی است. تیمسار مجدآرا نیز در دوران ریاست بر فدراسیون ورزش‏‌های همگانی، حمایت فراوانی از این آئین هندوئیستی انجام داد.

طبق اعلام حسن تیمورتاش رئیس کنونی انجمن یوگا، در سال 1396 بالغ بر 12000 باشگاه در سراسر کشور، یوگا آموزش می‌‏دهند که در این میان 3000 باشگاه به صورت اختصاصی، فقط به آموزش این آئین هندوئیستی مشغولند.[8] این در حالی است که در سال 1391 تنها 46 مرکز اختصاصی یوگا در تهران وجود داشت. در همایشی که در 31 خرداد ماه 1397 به مناسبت روز جهانی یوگا در تهران برگزار شد، سفیر هند به نقل از مقامات رسمی ایران اعلام کرد که حدود سه میلیون نفر در ایران یوگا انجام می‏‌دهند.

از سال 1394 که سازمان ملل روز اول تیرماه را به عنوان روز جهانی یوگا برگزید، موج گسترده‌‏ای از تبلیغات این آئین هندوئیستی در ایران و شبکه‌‏های فارسی زبان ماهواره‏ای برخاسته است. رشد 300درصدی انتشار کتاب‏‌های تبلیغی یوگا در 5 سال اخیر و افزایش چشمگیر مراکز آموزشی این آئین هندوئیستی در ایران، نگرانی‏‌های بیشتری را در این حوزه برانگیخته است. گسترش فعالیت‌‏های تبلیغی یوگا در فضای مجازی و شبکه‏‌های اجتماعی ماجرای دیگری است که حد و مرزهای زیادی را پشت سر گذاشته است؛ به طوری که در فضای مجازی شاهد تبلیغات آشکار برای برخی سبک‏‌های غیراخلاقی در یوگا (مانند یوگا در حالت کاملاً برهنه) هستیم.

معمولاً این طور تصور می‌شود که این آئین هندوئیستی آن‌طور که در ایران آموزش داده می‏‌شود، با آنچه در هند و یا سایر کشورهای جهان وجود دارد، متفاوت است؛ در حالی که پایه‌‏گذاران یوگا در فدراسیون ورزش‌‏های همگانی (موحدی نائینی و مهدوی پور) در هند آموزش دیده و به درجۀ استادی رسیده‌‏اند. هم‌‏اکنون اساتید یوگا در ایران دوره‏‌های مربی‏گری مختلف و مکرر را در هندوستان می‏‌گذرانند و منابع آموزشی را از اساتید هندی به فارسی ترجمه می‏‌کنند.

می‌‏توان گفت تمام سبک‏‌های رایج یوگا در جهان، امروز در ایران مربی فعال دارد. از این‌ها گذشته، مربیان یوگای ایران آشکارا خدایان هندی نظیر شیوا، گانش و کریشنا را می‏‌پرستند و برخی از مراکز آموزشی یوگا به معابد هندویی تبدیل شده است و در آن‌ها تندیس‌‏ها و تصاویری از خدایان هندی وجود دارد؛ تا جایی‏‌که یوگاکارها در برابر آن به خواندن نیایش‏‌های مخصوص به زبان سانسکریت می‏‌پردازند. در برخی جزوه‌‏های مربی‏گری این آئین هندوئیستی که در ایران منتشر شده، متن و ترجمه سرودها و نیایش‏‌های خدایان هندی وارد شده و یوگاکاران کاملاً آگاهانه به پرستش بت‌‏ها و خدایان گوناگون می‏‌پردازند.

در موارد متعدد، افرادی که در این باشگاه‌‏ها با این آئین هندوئیستی آشنا می‏‌شوند، پس از طی برخی دوره‌‏های مقدماتی و با تشویق مربیان خود، برای تکمیل آموزش‏‌های خود، به مراکز آموزش یوگا در هند می‌‏روند. دوره‏‌های آموزشی موجود در هند، در مراکزی با عنوان آشرام برگزار می‌‏شود. آشرام‏‌ها مراکزی معنوی، معادل خانقاه در ادبیات صوفیانه است. در این دوره‏‌ها افراد کاملاً با این آئین هندوئیستی به عنوان دین و عرفان آشنا می‌‏شوند و حتی آئین‏‌های مخصوص پرستش خدایان هندو به آنان آموزش داده می‏‌شود. از جمله مهم‌‏ترین آشرام‌‏هایی که ایرانیان برای تکمیل دوره‏‌های خود در آن اقامت می‏‌کنند، مرکز آموزش یوگای شیواناندا در جنوب هند و مرکز یوگای بیهار در شمال هند است. البته در سال‏‌های اخیر «سینا صمیمی» از مربیان یوگای ایران، در بیابان‌‏های بین کرمان و یزد آشرامی را به نام خانۀ آرام بنا کرده که دوره‏‌های مختلفی از عزلت‏‌گزینی و انجام آیین‌‏های معنوی در آن برگزار می‌‏شود.

التقاط میان مفاهیم این آئین هندوئیستی و برخی باورهای اسلامی، موجب شده که در مواردی، یوگا تمامی فیلترهای حاکمیتی را پشت سر گذاشته و از تریبون‌‏های دینی و ملی کشور برای ترویج خود سوءاستفاده نماید. آموزش این آئین هندوئیستی برای افزایش حضور قلب در نماز در طی چندین برنامه، توسط محمد عیوضی، از پیشکسوتان یوگای ایران و در شبکۀ قرآن سیما، نمونه‏‌ای از این دست است. او در این برنامۀ تلویزیونی با تفسیری کاملاً مادی و تحت عنوان جریان انرژی در ستون فقرات که به بیداری کندالینی مربوط می‏‌شود، حضور قلب را تعریف کرده و گفتن اذکار مربوط به خدایان هندی را موجب حضور قلب در نماز معرفی می‏‌کند.

پی ‏نوشت:

[1] ‏مجید موقر، «یوگا را بهتر بشناسید»، مهر 146، ش. 13 (۱ شهریور ۱۳۴۶): 446.

[2] ‏مجید موقر، «آموزشگاه یوگا (یوگا چیست؟ و یوگی کیست؟)»، مهر 143، ش. 13 (۱ خرداد ۱۳۴۶): 207.

[3] ‏Margie Goldsmith, “Swami Buaji, Yogi, Said to Be 116 Years Old,” HuffPost, April 22, 2011, https://www.huffpost.com/entry/swami-buaji-116-yogi_b_851710.

[4] . Richard Freeman متولد حدود 1950. هم اکنون در آمریکا ساکن است.

[5] ‏Lauren Ladoceour, “YJ Interview: Richard Freeman,” Yoga Journal, accessed May 12, 2019, https://www.yogajournal.com/yoga-101/yj-interview-quiet-connection.

[6] . از خانواده‏ نمازی که در دوران پهلوی از نفوذ خاصی برخوردار بودند.

[7] مجله دانش یوگا، ش30، ص 23

[8] ‏«سومین سمینار علمی و تخصصی یوگا در کرج برگزار شد»، (۲۴ آذر ۱۳۹۶)، <‪http://qudsonline.ir/news/578879/سومین-سمینار-علمی-و-تخصصی-یوگا-در-کرج-برگزار-شد‎‏> ‏(۱ خرداد ۱۳۹۸).

 

پیشنهادات مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. فیلد های ضروری مشخص شده اند *

ارسال نظر