بهداشت معنوی؛ سلبریتی از جمله واژگانی است که به تازگی جای خود را در محاورات اجتماعی باز کرده است. سلبریتی به شخصی اطلاق میشود که معمولاً در زمینههای موسیقی، ورزش، رسانه و نظایر آن در یک جامعه یا فرهنگ عامه دارای سرشناسی و محبوبیت باشد. سلبریتیها از جمله گروههای مرجع فرهنگی هستند که گفتار، رفتار و سبک زندگی آنان، تأثیرات نسبتاً سریعی بر اقشار جوان و نوجوان جامعه دارد. امروزه بسیاری از بازیگران و خوانندهها به واسطه درآمد بالای خود، سبک زندگی متفاوتی انتخاب و یا ابداع کردهاند که گاهی اوقات هیچ سنخیتی با فرهنگ ایرانی و اسلامی ما نداشته و موجب نوعی هنجار شکنی در جامعه شده است. در این میان گرایش برخی از این سلبریتیها به عرفانهای نوظهور و نمادهای آن همانند یوگا، قانون جذب، مدیتیشن و… جای تأمل دارد. گرایشی که در سالهای اخیر رشد فراوانی داشته و به دنبال خود، اثر تخریبی این جریانها را در کشور دوچندان نموده است. این افراد چه در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی و چه در برنامههای تلوزیونی به تبلیغ این جریانها میپردازند و آنها را به صورت غیرمستقیم الگوی مناسبی برای مخاطبین خود معرفی میکنند. نمونههایی از این دست را در موارد زیر میتوان مشاهده کرد.
یوگا
از جمله موارد مهمی که سلبریتیها آن را به عنوان بخشی از سبک زندگی معنوی خود، معرفی میکنند، یوگا و مفاهیم وابسته به آن همچون مدیتیشن است. بنا بر نظر کارشناسان، یوگا یکی از سه جریان مهم عرفان کاذب در کشور محسوب میشود که مروجین آن، با پوشش ورزش، بسیاری از آموزههای شرک آلود هندوئیسم را در بین عموم مردم گسترش میدهند.
تأسیس باشگاه یوگا توسط هدیه تهرانی و فعالیتهای الهه حصاری به عنوان مربی یوگا در کنار سایر بازیگرانی که یوگا را به عنوان مسیری معنوی در زندگی خود معرفی میکنند، ضریب نفوذ گسترش یوگا را در جامعه دو چندان نموده است. از جمله بازیگرانی که در صفحات خود در شبکههای اجتماعی، از علاقهمندی خود به یوگا و مدیتیشن سخن گفتهاند؛ یا تصاویری از خود در حالت انجام یوگا منتشر نمودهاند میتوان به ترانه علیدوستی، سحر دولتشاهی، الناز حبیبی، تبسم هاشمی، نعیمه نظامدوست و… اشاره کرد. الناز شاکردوست علاوه بر انتشار تصاویری از مجسمه بودا و عکسی از خودش در حال بازگشت از کلاس مدیتیشن در یکی از مراکز یوگا، کتاب «هر روز برای همان روز» نوشته «مسعود مهدویپور» از مروجین اصلی یوگا در کشور را در اینستاگرام خود تبلیغ میکند.
ویشکا آسایش و الهه حصاری دو بازیگر زن ایرانی همزمان با گرامیداشت روز جهانی یوگا در سال 96، به عنوان نمایندگان یوکو یوگای ژاپن در ایران انتخاب و معرفی شدند.
تفکر نوین
مورد دیگری که نقش ستارههای مشهور در ترویج آن پررنگتر بوده و در موارد متعددی آثار و افکار این جریان از جانب آنان توصیه و ترویج میشود، جریانی موسوم به تفکر نوین است. تفکر نوین عنوان یکی از جریانهای معنوی کاذب است که از اواخر قرن 19 میلادی و با تأثیرپذیری از آموزههای کابالیستی و برخی آئینهای شرقی، در ایالاتمتحده شکل گرفت. این جریان از اواسط قرن بیستم با قرائتی شبهروانشناختی، در حال ترویج باورهای خود در سطح جهان است. قانون جذب به عنوان یکی از مهمترین باورهای انحرافی این گروه است که در موارد متعددی از جانب سلبریتیها، ترویج میشود. حتی این موضوع در برخی فیلمهای سینمایی همچون «گشت ارشاد یک» به عنوان بخشی از داستان به صورت پر رنگ به آن پرداخته شده است.
متاسفانه به علت عدم شناخت دقیق این جریان و عدم حساسیت دستگاههای متولی در این زمینه، آثار نویسندگان جریان تفکر نوین به صورت گسترده در بازار نشر ایران ترجمه شده و حتی در مواردی برخی افراد به تولید آثاری به ظاهر بومی در این زمینه دست زدهاند. معرفی این کتابها به عنوان آثاری مفید در زمینه کسب موفقیت، آرامش و سیر معنوی از جانب سلبریتیها، کمک شایانی به ترویج جریان تفکر نوین در کشور کمک نموده است.
محمدرضا گلزار بازیگر سینما و تلوزیون در صفحه شخصی خود در اینستاگرام کتاب «هفت قانون معنوی موفقیت» اثر دیپاک چوپرا را به مخاطبین خود توصیه میکند. شبنم قلیخانی در گفتگویش در برنامه پرطرفدار خندوانه، آثار برایان تریسی را به بینندگان معرفی میکند. لیلا اوتادی در برنامه پر مخاطب دورهمی و لیلا بلوکات در یکی از مصاحبههایش کتاب چهار اثر فلورانس اسکاول شین را به عنوان کتابی جذاب به مخاطبین معرفی کردند که اخیراَ آن را مطالعه کردهاند.
در همین راستا، پرویز پرستویی در صفحه اینستاگرام خود، در موارد متعددی، گزیدهای از آثار کاترین پاندر، برایان تریسی، دارن هاردی، میچ آلبوم، رابرت کیوساکی و… را منتشر نموده و علاوه بر آن با انتشار تصویری از کارلوس کاستانِدا، مروج اصلی عرفان سرخپوستی در جهان، جملاتی از وی نقل نموده است. احسان علیخانی، مجری مشهور سیما، در مصاحبهای تصویری اثر مشترک وین دایر و استر هیکس، از مشهورترین چهرههای تفکر نوین، را به خوانندگان توصیه میکند. داریوش فرضیایی، مشهور به عمو پورنگ، نیز در اینستاگرام خود آثار وین دایر را تبلیغ میکند.
یکی از نویسندگان پرکار در حوزه عرفانهای کاذب که آثار وی به دفعات از سوی سلبریتیهای مختلف بیان میشود، پائولو کوئلیو است. کوئلیو نویسندهای برزیلی است که رمانهایش آمیخته با مفاهیم و آموزه های بسیاری از عرفانهای کاذب است. شیمون پرز، رهبر رژیم صهیونیستی، از آثار وی به عنوان تسهیلگر «صلح» در خاورمیانه یاد میکند.
محمدرضا شریفینیا بازیگر سرشناس سینما و تلوزیون در سری جدید برنامه دورهمی در سال جاری، با تمجید از پائولو کوئلیو به نقل مطلبی از او پرداخت.
شهاب حسینی، بازیگر دیگر مشهور سینما نیز در برخی مصاحبههای خود به تأثیرپذیریاش از اندیشههای این رماننویس برزیلی اشاره کرده است.
مجید اخشابی (خواننده) نیز در یکی از مصاحبههایی که از او منتشر شده آثار کوئلیو را به عنوان کتابهایی که باعث موفقیت او شدهاند معرفی میکند.
اما قضیه به همینجا ختم نمیشود. بسیاری از این سلبریتیها پا را از این هم فراتر نهاده و با حضور در جلسات این جریانها و ملاقات با رهبران این فرقهها به تبلیغ آنها میپردازند. به عنوان مثال میتوان به دیدار فاطمه معتمدآریا و کتایون ریاحی دو بازیگر مشهور ایرانی، اشاره کرد که در سالهای اخیر و طی دیدارهای جداگانهای با دالایی لاما، رهبر بودائیان تبت، دیدار کرده و از وی به نیکی یاد میکنند.
افسانه بایگان از کشف حجاب معنوی تا کروناز
همچنین نیست به فعالیتهای گسترده افسانه بایگان در زمینه بیان مسائل معنوی با دورنمایههای صوفیانه و آمیخته با مفاهیم عرفانهای کاذب اشاره کنیم. این بازیگر مشهور سینما و تلویزیون در سالهای اخیر در مصاحبههای خود در تلویزیون و سایر رسانههای جمعی، اشارات مستقیمی به اینگونه مسائل مینماید.
وی در برنامه دورهمی با اشاره به برخی فعالیتهایش مبنی بر تولید فیلمهای سینمایی با مضامین معنوی اشاره و مجسمهای را که از سفر هند به همراه خود آورده است به این برنامه تقدیم کرد.
بایگان در سال گذشته مرکزی خیریه-معنوی با عنوان کانون محبت را تأسیس کرد. در مراسم افتتاحیه این مرکز که افسانه بایگان با ظاهری نامتعارف در آن حاضر شده بود، حسین الهیقمشهای در کنار بسیاری از چهرههای رسانهای نیز حضور داشت. البته پیش از این نیز ویدئویی از حضور افسانه بایگان در کنار الهیقمشهای در محفلی صوفیانه در فضای مجازی منتشر شده بود، که متاسفانه در این جلسه شاهد کشف حجاب علنی خانم افسانه بایگان هستیم.
طرح مباحث عرفانی و صوفیانه از سوی مجری فراری صدا و سیما نیز از دیگر موارد قابل تاملی است که در این گزارش میتوان به آن اشاره کرد.
سیدمحمد حسینی، مجری سابق صدا وسیما که بعد از قضایای فتنه 88 به ایالاتمتحده گریخته است، از زمستان ۱۳۹۴ از طریق شبکههای ماهوارهای معاند نظام برنامهای با عنوان ریاستارت (به معنی: آغاز دوباره) را تولید و اجرا میکند. این برنامه رادیویی شامل مباحث عرفانی-فلسفی میشود که ناظر بر نوعی ردّیه بر ساختار رسمی ادیان ابراهیمی است و بهجای آن بر شکلی از عرفان و تصوف با محوریت انسان کامل میپردازد. این برنامه عقاید انحرافی جریان تصوف را با ادبیات شبهعلم مطرح نموده و مفاهیم کلیدی موجود در بسیاری از جریانهای عرفان کاذب را تشریح میکند. فعالیتهای سیدمحمد حسینی، پس از ادعای وی مبنی بر تشکیل جنبشی به نام ریاستارت و دعوت وی مبنی بر حمله به پایگاههای مذهبی و انقلابی، با به آتش کشیدن تعدادی مسجد، حسینیه، پایگاه بسیج، تا حدودی مورد توجه رسانهها و دستگاههای امنیتی قرار گرفت. رد پای این فرد و معدود افرادی که خود را از علاقهمندان این جنبش معرفی میکنند، در اغتشاشات اخیر در کشور کاملاً مشهود بود.