اصطلاحات یوگا

 

معنای «یوگا متوقف کردن هر گونه خودآگاهی و فعل و انفعالات ادراکی است.» (یوگاسوتره. فصل1: بند2) و در حقیقت بخش عملی ادیان مشرکانه‏ی هندی است که به صورت سرّی و سینه به سینه منتقل شده و انجام آن بسیار خطرناک است. تعالیم یوگا در حدود چهارصد سال پیش از میلاد مسیح توسط پتنجلی تدوین شد و در قالب یوگاسوتره ارائه گردید. که به راجا یوگا معروف است.
میرچاالیاده می نویسد: «کلیه‏ی فنون یوگا متوجه همین نکته است، یعنی انجام دادن عکس آنچه که آدمی بدان خو گرفته است. در واقع واژگونی کلیه‏ی ارزش‏های انسانی، هدف واقعی یوگاست.» (شایگان.ص630) در حدود دو قرن پیش که به تدریج یوگا وارد جوامع غربی شد، برای جلوگیری از واکنش مسیحیان، یوگا را به عنوان یک ورزش، راهی برای پرورش فکر، شیوه ای برای شادابی پوست و غیره معرفی کردند.

 

یاما یوگا اولین از هشتگانه‏های روشی یوگاست و به معنای خودداری از انجام پنج عمل ممنوع است: آهیمسا، ساتیا، آستیا، برهماچاریا، آپاری گراها که در ترجمه‏های رایج این طور معرفی شده است: آزار دیگران، دروغ، دزدی، شهوت رانی و مالکیت یا وابستگی. این اصول در نگاه اول بسیار ارزشمند به نظر می‏آیند، اما اگر آنها را طوری که یک یوگی می‏فهمد و یک فراگیرنده‏ی یوگا پس از مدتی خواهد فهمید، در نظر بگیریم، معنایی دیگر خواهند یافت.

 

وداها قدیمی‏ترین متون مقدس هندویی هستند که بخش چهارم آن یعنی اتهروه ودا ریشه‏ی افکار یوگا شناخته شود. اتهروه ودا عواطفی نظیر ترس، هراس از مرگ، غضب، شهوت، نفرت و دردهای جسمانی و راه‏های تغییر این وضعیت‏ها را مورد توجه قرار می‏دهد. و معمولاً این طور گفته می‏شود که «در این ودا لغتنامه‏ها و نفرین‏ها و ادعیه‏ی سحرانگیز بسیار است.» (جان ناس.ص142) محققان معتقدند: «اتهروه ودا یکی از کتب اساسی سحر و جادوئی است که مربوط به دنیای اهریمنی است و مطابق با آن گونه معتقدات سحر و جادو است که فقط میان گروه فرومایۀ جامعه متداول تواند شد.» (شایگان.ص45) این ودا «دربردارنده‏ی افسون‏های جادویی و طلسم‏هایی برای فایق آمدن بر مشکلات طبیعی و فوق طبیعی است.» (جان هینلز. ادیان شرق. ص77) جان ناس نیز تأکید می‏کند که بخش چهارم وداها «مجموعه‏ای است مشتمل بر افسون‏ها و اوراد (منتره‏ها) که از سحر و جادوی ازمنۀ بسیار دیرین باقی مانده است.» (جان ناس.ص142)